Een organisatie kan gezien worden als een verzameling processen, procedures en afspraken. Als iedereen zich daar nu maar aan houdt, loopt het goed in de organisatie, zo wordt dan gedacht.
Toch loopt het NIET altijd goed. Bedrijven gaan failliet door wanbeheer; er vindt fraude plaats; mensen raken gedemotiveerd door toenemende controledruk.
Blijkbaar is een organisatie voor een groot (wellicht het grootste) deel mensenwerk. Door geen rekening te houden met diepmenselijke behoeften en gevoelens werken processen, procedure en afspraken vaak niet of zelfs averechts.
Een manier om te kijken naar de menselijke factor in organisaties is de focus te richten op de kwaliteit van de communicatie tussen mensen. Communicatie heeft altijd een wederkerig (spiegelend) effect: wat aan de andere kant gebeurt, heeft altijd ook met jou (en jouw manier van communiceren) te maken. Wanneer je niet tevreden bent over de communicatie met een ander persoon, dan heb je maar één mogelijkheid om dit te verbeteren: doe zelf iets anders!
In trainingen zeggen we vaak: in de communicatie tussen twee mensen zijn beide 50% verantwoordelijk voor de kwaliteit ervan; je bent echter 100% verantwoordelijk voor jouw 50%. We merken dat dit gezichtspunt veel effect heeft op de deelnemers.
Een van de meest eenvoudige kijkwijzers om communicatie tussen jou en de ander te beoordelen is het onderscheid tussen ‘verbindende’ en ‘vervreemdende’ communicatie.
Verbindende communicatie.
Toen we in een training op een basisschool over ouderbetrokkenheid aan de deelnemers vroegen wat verbindend werkt in communicatie, kregen we deze antwoorden:
– mensen gaan naar elkaar toe,
– het is contactbevorderend,
– er is begrip voor (het standpunt van) de ander,
– het roept ook begrip op bij de ander,
– er is sprake van intersubjectiviteit,
– het laat zien waar je staat,
– er is sprake van ik-taal,
– behoeftes en gevoelens worden uitgesproken,
– mensen nemen verantwoordelijkheid voor hun eigen aandeel,
– je laat zien wat er in jou leeft (tonen van kwetsbaarheid).
Verbindende communicatie leidt tot vloeiende communicatie, toename van effectiviteit, toename van energie, effectieve werkprocessen, werkplezier, toename van welbevinden, het realiseren van doelen en ambities, afname van ziekteverzuim, et cetera.
Bij verbindende communicatie ontstaat samenwerking tussen mensen, ook aan een gezamenlijk doel!Kortom: verbindende communicatie is de olie tussen de raderen in een organisatie.
Vervreemdende communicatie.
Ook bij deze term hadden de leerkrachten in onze training heldere beelden:
– mensen verwijderen zich van elkaar,
– er ontstaat een split,
– het roept schuld, schaamte, angst op bij de ander,
– het maakt de ander tot een object,
– in de taal komen we veel onpersoonlijke woorden tegen,
– er is sprake van jij-taal,
– het is bekritiserend,
– er is miskenning van eigen verantwoordelijkheden,
– het is vaak eisend,
– mensen rechtvaardigen zichzelf,
– het is straffend óf belonend.
Vervreemdende communicatie leidt altijd tot miscommunicatie, afname van effectiviteit, energieverlies, vertraging van werkprocessen, gedoe, conflicten, afname van welbevinden, stagnatie in het realiseren van doelen en ambities, verhoging van ziekteverzuim, et cetera.
Bij vervreemdende communicatie worden mensen uit elkaar gespeeld. Gezamenlijke doelen worden niet gehaald.Kortom: vervreemdende communicatie is het zand tussen de raderen in een organisatie.
In onze trainingen ‘Professionele Schoolcultuur’ doet zich steeds het fascinerende gegeven voor dat de introductie van deze twee begrippen door onze deelnemers zeer snel wordt herkend, zowel in de onderlinge communicatie als in de communicatie met ouders. Door in een veilige setting elkaars manier van communiceren met deze kijkwijzer te observeren en op een verbindende wijze feedback aan elkaar te geven, leren deelnemers in hoog tempo hoe ze verbindende communicatiepatronen kunnen hanteren op de werkvloer.
Meer lezen:
Het concept ‘verbindende communicatie’ is afkomstig uit het werk van Marshall B. Rosenberg: ‘De kracht van geweldloze communicatie’.
Henk Galenkamp & Jeannette Schut,
Bureau Galenkamp&Schut